Decydujące znaczenie w walce z wykluczeniem finansowym mają tzw. mikrofinanse. Termin ten oznacza oferowanie podstawowych usług finansowych - kredytów, lokat oszczędnościowych czy ubezpieczeń - osobom o niskich dochodach, dotkniętych zjawiskiem wykluczenia. Mają im one umożliwić ochronę ich rodzin przed zagrożeniami o charakterze finansowym, a także rozpoczęcie lub dalsze finansowanie przedsięwzięć gospodarczych. Usługi mikrofinansowe świadczone są przez wyspecjalizowane podmioty z dwóch sektorów: bankowego (banki spółdzielcze, komercyjne, mikrofinansowe lub oszczędnościowe) i pozabankowego (spółdzielnie finansowe, spółki typu non-profit, organizacje pozarządowe). Rola władz państwowych w walce z wykluczeniem powinna natomiast polegać na tworzeniu odpowiednich ram politycznych, zapewniających z jednej strony poszerzony dostęp do usług finansowych, z drugiej zaś chroniących konsumentów.
Komisja Europejska w celu przeciwdziałania problemom związanym z dostępem do usług finansowych i korzystaniem z nich wskazuje jako wzorzec pewne rozwiązania zaproponowane przez usługodawców finansowych w części krajów UE.
Po pierwsze - podstawowi, komercyjni usługodawcy, tacy jak zorientowane na zysk banki, stworzyli w niektórych krajach proste, niedrogie rachunki rozliczeniowe, których celem jest zaspokojenie potrzeb osób o niskich i niestabilnych dochodach. Tak stało się w Belgii, Niemczech, we Włoszech i w Wielkiej Brytanii. Inną metodą jest wprowadzenie przez tych usługodawców rodzaju partnerstwa mającego na celu zapewnienie pomocy innym rodzajom usługodawców w tworzeniu ich własnych usług bankowych.
Komercyjni usługodawcy o orientacji społecznej, tacy jak banki oszczędnościowe, urzędy pocztowe czy usługodawcy wzajemni oraz spółdzielczy, podjęli jeszcze większą aktywność niż banki prywatne w tworzeniu nowych produktów i alternatywnych usług finansowych - np. banki spółdzielcze i oszczędnościowe w Niemczech czy urzędy pocztowe w Irlandii, Włoszech i Anglii.
Instytucje rządowe, działające już w niektórych krajach jako mediatorzy na rzecz „włączenia finansowego”, zachęcają banki do oferowania podstawowych rachunków bankowych i promują łatwiejszy dostęp do podstawowych usług finansowych proponowanych przez banki. Czasem nawet świadczą bezpośrednio usługi finansowe dla osób o niskich dochodach lub szkolą osoby niechętne do korzystania z usług finansowych.
9 lat temu kraje członkowskie UE zobowiązały się znacząco ograniczyć krąg ubóstwa w swoich krajach w perspektywie do 2010 r. Podkreślono w tym programie, jak ważną sprawą jest zapewnienie osobom wykluczonym z rynku bankowego ustawowego dostępu do rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego. Posiadanie takiego rachunku powinno być bezpłatne lub niedrogie i umożliwiać lokowanie na nim środków finansowych, dokonywanie płatności bezgotówkowych i podejmowanie pieniędzy z bankomatów. Zablokowana natomiast powinna być możliwość powstania debetu.
Przykładem socjalnego konta dla osób wykluczonych z rynku finansowego może się pochwalić np. Belgia. Łączne opłaty za posiadanie takiego konta i operacje przeprowadzane przy jego użyciu nie mogą przekroczyć 12,80 euro miesięcznie. Bank może odmówić otwarcia takiego konta lub zamknąć je tylko w przypadku, gdy ma do czynienia z oszustwem ze strony klienta. W sąsiedniej Holandii zaś socjalne konta bankowe oferują banki komunalne, które są organizacjami non-profit. Oprócz działalności czysto bankowej zajmują się one profilaktyką i zwalczaniem nadmiernego zadłużenia gospodarstw domowych, organizując szkolenia i świadcząc usługi doradcze w zakresie planowania budżetów domowych i obchodzenia się z pieniędzmi. W uzasadnionych przypadkach oferują też drobne kredyty socjalne, które mają ułatwić osobom wykluczonym z rynku finansowego powrót do normalnego życia.

redakcja@gb.pl