Na łagodnym wzniesieniu pod Gostyniem wznosi się Święta Góra. Tu przybywają pielgrzymi z Wielkopolski, ale również z całego kraju. Duchowe wrażenia potęguje majestatyczny wygląd świątyni, która jest uznawana za perłę baroku w Polsce.

Bazylika nosi wezwanie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri, czyli założyciela Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri – księży zwanych potocznie filipinami lub oratorianami. Od 1668 r. sprawują oni opiekę duszpasterską nad Świętą Górą w Głogówku k. Gostynia. Dziś kontynuują tę misję – prowadzą rekolekcje, dni skupienia, misje parafialne i duchową formację świeckich, a także szerzą kult maryjny.

Święta Góra – miejscem młodych

Popularność zyskują też inicjatywy dedykowane młodym, z których największe to Dni Młodych Paradiso, które odbywają się na przełomie czerwca i lipca. Inicjatywa inspirowana radością i entuzjazmem młodzieży podczas Światowych Dni Młodzieży jest organizowana przez archidiecezję poznańską oraz księży filipinów. Spotkanie łączy wiele wydarzeń dla osób w wieku 13-25 lat. Bogaty program obejmuje zarówno czas modlitwy, Eucharystii, świadectw, konferencji, warsztatów, jak i koncertów czy zawodów sportowych. Dodatkową atrakcją jest nocleg w strefie namiotowej na terenie klasztoru. Już wiadomo, że Dni Młodych Paradiso 2026 odbędą się w dniach 29 czerwca – 3 lipca. Nazwa „Paradiso” to inspiracja zaczerpnięta z myśli św. Filipa Nereusza, który z radością powtarzał na ulicach Rzymu zdanie: Preferisco il paradiso, czyli: „Wolę raj”. „Paradiso to odpowiedź na tęsknotę za wspólnotą, której nic i nikt nie zastąpi. Serdecznie zapraszamy młodych, którzy chcą doświadczyć radości wspólnoty, wejść głębiej w wiarę i stanąć u progu nowego etapu życia z nadzieją” – zachęcają organizatorzy.

Z papieską Złotą Różą

Pielgrzymi przyjeżdżają na Świętą Górę, aby pomodlić się i pokłonić przed cudownym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem, trzymającej w dłoni biały kwiat róży – symbol czystości i wierności. Malowidło powstało w 1540 r. techniką temperową na deskach lipowych. Autor dzieła pozostaje nieznany, choć jego styl łączy renesansową harmonię z późnośredniowieczną duchowością. Maryja przedstawiona jest w typie Hodegetrii, siedzącej na tronie, z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce. Artysta przedstawił Matkę Bożą i małego Jezusa na balkonie, z którego rozpościera się widok na Świętą Górę i Gostyń. Na obrazie widnieją też łacińskie inskrypcje zaczerpnięte z Pieśni nad pieśniami oraz hymnów maryjnych, podkreślające macierzyńską godność Maryi. W 1726 r. komisja duchowna ustanowiona przez biskupa poznańskiego uznała obraz za cudowny i łaskami słynący. W jej skład weszli specjaliści i biegli w dziedzinie teologii, prawa kanonicznego i medycyny, którzy swój werdykt oparli na przesłuchaniach wielu świadków tych niezwykłych wydarzeń. W 1928 r. kard. August Hlond koronował obraz koronami papieskimi. W 2012 r. papież Benedykt XVI udekorował wizerunek Złotą Różą – najwyższym papieskim wyróżnieniem dla sanktuariów maryjnych. W Polsce takim wyróżnieniem mogą się poszczycić jeszcze tylko dwa sanktuaria: na Jasnej Górze i w Kalwarii Zebrzydowskiej.

W sercu Wielkopolski

Po przyjeździe na Świętą Górę oczom pielgrzymów ukazuje się imponująca budowla z monumentalną kopułą. Kościół powstał w latach 1675-98 i został zaprojektowany na wzór weneckiego kościoła Santa Maria della Salute. To nie przypadek. Według pierwotnych planów, świątynia miała naśladować architekturą krakowski kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Taki był pomysł głównego fundatora – Adama Floriana Konarzewskiego. Niestety, jego nieoczekiwana śmierć rok po rozpoczęciu budowy przerwała prowadzone prace. Wdowa – Zofia z Opalińskich po kilku miesiącach postanowiła kontynuować budowę. Zafascynowana architekturą Wenecji u Baldassara Longheny zamówiła nowy projekt świątyni. Fundatorka też nie doczekała ukończenia kościoła. Dopiero jej pasierbica zleciła znanemu rzymskiemu architektowi Pompeo Ferrariemu dokończenie dzieła przez nakrycie kościoła kopułą. To również on zaprojektował istniejący do dziś budynek klasztorny, który został wzniesiony w latach 1732-48.

Początki dużo wcześniej...

Dynamiczny rozwój Świętej Góry nastąpił w XVIII wieku, po przybyciu filipinów i wybudowaniu barokowej świątyni, która jest jedynym w Polsce przykładem architektury dojrzałego baroku pochodzenia weneckiego. Początki są jednak znacznie wcześniejsze. Chrześcijański kult na Świętej Górze najprawdopodobniej wiąże się z przybyciem do pobliskiego Lubinia benedyktynów, którzy osiedlili się tam ok. 1075 r. Wcześniej na wzniesieniu znajdowało się całopalne cmentarzysko, odkryte w wyniku wykopalisk archeologicznych w 1910 r. Z kolei pierwsze udokumentowane wzmianki o łaskach otrzymanych za wstawiennictwem Matki Bożej w świętogórskim wizerunku pochodzą z 1468 r. Obraz znajdował się wówczas w małej kapliczce wybudowanej przez dziedzica Gostynia – Piotra Borka-Gostyńskiego. Sława obrazu rosła w miarę łask otrzymywanych przez modlących się przed nim. Już w 1513 r. powstał pierwszy na Świętej Górze kościół. Mimo reformacji kult wzrastał, chociaż przykrym incydentem było przejęcie Świętej Góry przez protestantów. Dokonano wtedy profanacji przedmiotów kultu, a cudowny obraz został najprawdopodobniej zniszczony. Zastąpiono go nowym wizerunkiem, namalowanym w 1540 r., który istnieje do dzisiaj i znajduje się w nowym barokowym kościele, który nieprzerwanie zachwyca kunsztem architektury, bogactwem wnętrza i teologiczną głębią licznych ołtarzy bocznych i fresków.

Miejsce tętniące duchowo i muzycznie

Obecnie zabudowania klasztorne to nie tylko dom księży filipinów, ale również dom rekolekcyjny, do którego przybywają różne wspólnoty czy grupy pielgrzymów. Bogate zaplecze w postaci 120 miejsc noclegowych, a także dwie kaplice rekolekcyjne, różne sale konferencyjne i ćwiczeniowe oraz aula multimedialna na 300 osób to atuty Świętej Góry. Warto wspomnieć, że miejsce to – z uwagi na charyzmat księży filipinów – oddziaływało na kulturę muzyczną Wielkopolski i nie tylko. Oratorianie nauczali muzyki i prowadzili kapelę klasztorną. Jej członkiem pod koniec XVIII wieku był najwybitniejszy kompozytor polskiego klasycyzmu – Józef Zeidler. W archiwum klasztornym do dziś są przechowywane zbiory manuskryptów z zapisem nutowym utworów skomponowanych na potrzeby tej kapeli. Kulturowe dziedzictwo Świętej Góry jest jeszcze lepiej ukazane dzięki Międzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”, który od 2006 r. jest organizowany przez Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera. Muzyka wykonywana na historycznych instrumentach dzięki wyjątkowej akustyce zabytkowej bazyliki świętogórskiej potęguje estetyczne wrażenia. W 1971 r. papież Paweł VI nadał świątyni tytuł bazyliki mniejszej, a Jan XXIII nazwał ją „drugim sanktuarium maryjnym na ziemiach Polski – po Jasnej Górze”. W 2008 r. Święta Góra została wpisana na listę Pomników Historii.