To najczęściej występujące zaburzenie endokrynne kobiet w wieku rozrodczym, w skrócie: PCOS. Dotyczy ono ok. 10% kobiet i jest częstą przyczyną problemów z płodnością. Kobieta diagnozuje go zazwyczaj w fazie, kiedy nie może zajść w ciążę albo ma nieregularne miesiączki. Baczne przyjrzenie się nawet samym objawom mogłoby umożliwić wcześniejsze leczenie i lepsze rokowania, choćby dotyczące zajścia w ciążę.

Objawy policystycznych jajników

Najczęstsze objawy kliniczne to: nadmierne owłosienie, trądzik, przetłuszczona skóra, wypadanie czy zmniejszona gęstość włosów, otyłość oraz zaburzenia cyklu miesiączkowego. Mogą to być miesiączki nieregularne lub brak miesiączki. Często pojawia się insulinooporność, co może się wiązać z brakiem energii, sennością, zwiększoną masą ciała, zwłaszcza w linii brzucha, ud czy pośladków. Często diagnozuje się tę chorobę na podstawie podniesionego poziomu androgenów, zmian charakterystycznych w obrazie USG ginekologicznego.

Jak zdiagnozować PCOS?

Ostateczną diagnozę stawia lekarz, często ginekolog. Objawy, które powinny skłonić do poszerzania diagnostyki, to nieregularne okresy lub ich brak, trudności z zajściem w ciążę, a także punkty opisane powyżej. Obecnie stosuje się skalę – aby stwierdzić PCOS, należy mieć co najmniej dwa czynniki, najczęściej jest w tym obraz ultrasonograficznego badania, na którym widoczne są liczne pęcherzyki oraz powiększone jajniki, zaburzenia hormonalne i miesiączkowania. U nastolatek do ostatecznej diagnozy potrzebna jest dłuższa obserwacja.

Leczenie

Medycyna akademicka uważa problem za złożony, lekarz najczęściej stosuje terapie hormonalne, czyli dwuskładnikową antykoncepcję hormonalną lub tabletki działające antyandrogennie. Przy zaburzeniach insuliny stosuje się zazwyczaj metforminę, która zwiększa wrażliwość tkanek na ten hormon i hamuje wchłanianie glukozy. Niemal każda pacjentka otrzymuje witaminę D. Czasem lekarz stosuje inne witaminy czy zioła oraz zwraca uwagę na właściwości lecznicze diety czy redukcji wagi. Część pacjentek odsyłana jest także do endokrynologa celem zbadania hormonów czy wykluczenia innych zaburzeń, choćby problemów z tarczycą. Ostatecznością rzadko stosowaną jest zabieg laparoskopowej elektrokauteryzacji jajników.

Jakie naturalne składniki mogą być pomocne?

Medycyna naturalna może przynieść wiele korzyści, także jako wsparcie tradycyjnego leczenia. Wiele z nich ma udokumentowane badaniami działanie, jednak zawsze warto stosować je pod okiem specjalisty. Za absolutną konieczność uważam stosowanie dopasowanych dawek witaminy D, warto sprawdzić jej poziom, po wdrożeniu – również efektywność stosowania. Potwierdzono skuteczność inozytolu, który działa podobnie jak metformina i jest witaminą B8. Będzie on wskazany u osób z problemami z insuliną i glukozą. Warto włączyć kwasy tłuszczowe omega-3, które obniżają stany zapalne oraz wpływają na wrażliwość insulinową. Wspomagające działanie można uzyskać dzięki suplementacji chromu oraz berberyny czy N-acetylocysteiny. Sprawdzą się one szczególnie u osób z większą masą ciała. Korzystne działanie wykazano także przy podaży witamin B12, B6, kwasu foliowego oraz magnezu i probiotyków. U osób narażonych na stres i z zaburzeniami hormonalnymi szczególnie wartymi zastosowania są adaptogeny, którymi są ashwagandha czy różeniec górski. W aptekach znajdziemy również gotowe preparaty na to zaburzenie.

Czy policystyczne jajniki oznaczają bezpłodność?

Prawidłowo leczone zaburzenia dają dobre rokowania, diagnoza może jednak oznaczać trudności z zajściem w ciążę czy zwiększoną częstotliwość poronienia i urodzenia dziecka o niższej masie ciała. Wciąż jest jednak duża szansa na urodzenie zdrowego dziecka, naturalnie poczętego, bez konieczności stosowania innych metod, np. typu in vitro.

Moim zdaniem, leczenie powinno być holistyczne i wielokierunkowe, uwzględniające spojrzenie dietetyka, endokrynologa, ginekologa oraz naturoterapeuty.

Artykuł nie stanowi porady medycznej.

Czy dieta może pomóc?

Najczęściej przydatna będzie dieta przeciwzapalna, bogata w przeciwutleniacze, co najmniej o niskim indeksie glikemicznym. Do tych diet należy śródziemnomorska czy DASH, a okresowo można pokusić się o wprowadzenie ketogenicznej, ale w zdrowej odsłonie, lub jej elementów, zwłaszcza postu przerywanego (co najmniej 10 godzin przerwy od jedzenia) oraz niepodjadanie między posiłkami. W zasadzie powinniśmy mówić nie o wyznaczonej przez dietetyka diecie, a o zmianie codziennych nawyków, które warto zacząć od obniżenia indeksu glikemicznego potraw, dołożenia dobrych tłuszczy, ziół i zwiększenia ilości warzyw w codziennej diecie. Ważne będą produkty typu: oliwa z oliwek, olej lniany, pestki i orzechy, ryby, kiszonki, jogurty, cynamon, kurkuma. Istotne będzie ograniczenie produktów prozapalnych, jak te przetworzone wysoko i bogate w cukry.